بیان مساله رهبر معظم انقلاب در بیان اهمیت پرداختن به مساله تهاجم فرهنگی فرمودهاند « امروزه دشمن بیشترین همت خود را روی تهاجم فرهنگی گذاشته است » در فصل اول یعنی در طرح تحقیق به بیان اهمیت این پدیده مهم تاریخی كه در همه جوامع به چشم میخورد چه بصورت تهاجم فرهنگی و یا به صور گوناگون دیگر مانند تبادل فرهنگی ، انتقال فرهنگی ، استعمار فرهنگی
قیمت فایل فقط 3,900 تومان
بررسی عوامل تهاجم فرهنگی از نظر دانشجویان دختر
رهبر معظم انقلاب در بیان اهمیت پرداختن به مساله تهاجم فرهنگی فرمودهاند :
« امروزه دشمن بیشترین همت خود را روی تهاجم فرهنگی گذاشته است ».
در فصل اول یعنی در طرح تحقیق به بیان اهمیت این پدیده مهم تاریخی كه در همه جوامع به چشم میخورد چه بصورت تهاجم فرهنگی و یا به صور گوناگون دیگر مانند تبادل فرهنگی ، انتقال فرهنگی ، استعمار فرهنگی و … پرداختیم .
اهداف تحقیق :
1-هدف عمده تحقیق : برخی از عوامل گرایش جوانان مخصوصاً قشر دانشجویان دانشگاه های پیام نور و آزاد سبزوار به فرهنگ غرب در سال تحصیلی 85-84
2-اهداف جزئی (ویژه) : الف : بررسی نحوه عملكرد شیوههای تربیتی والدین و گرایش جوانان به فرهنگ غرب . ب : میزان و نوع تبلیغات رسانههای گروهی در جامعه ایران ج : دادن آزادی یا محدودیت بیش از اندازه در بروز این گرایش .
سوالهای تحقیق :
1-آیا بین آگاهی جوانان از اهداف فرهنگ و مظاهر غرب و گرایش به غرب رابطه وجود دارد ؟
2-آیا بین نقش خانواده در فرهنگدهی به جوانان در برابر فرهنگ منفی غرب و عمل خود والدین به این موضوع رابطه وجود دارد ؟
3-آیا ایجاد برنامههایی در زمینه فرهنگ غرب و ارائه نكات مثبت و منفی این فرهنگ ، در روی آوردن به فرهنگ غرب موثر است ؟
4-آیا آزادی بیحد و حصر یا محدودیت بیش از اندازه در روی آوردن به فرهنگ غرب موثر است ؟
5-آیا غنی بودن فرهنگ بومی و آگاهی از فرهنگ جهانی مانعی برای گرایش به فرهنگ غرب میشود ؟
6-آیا شرایط اقتصادی و اجتماعی مرفه خانوادگی ، در بروز گرایش به فرهنگ غرب موثر است ؟
روش تحقیق :
با توجه به موضوع تحقیق ، روش به كار رفته از طریق آمار توصیفی انجام گرفته است بصورت روش توصیفی از نوع علی پس از رویداد .
جامعه ، نمونه ، شیوه نمونهگیری :
جامعه مورد نظر دانشجویان دانشگاه پیام نور سبزوار در سال تحصیلی 85-84 حدود 2000 نفر است كه نمونه انتخاب شده 50 نفر میباشد و جامعة دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار در سال تحصیلی 85-84 حدود 6000 نفر است كه از این تعداد ، 50 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدهاند كه با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده ، نمونهها انتخاب شدهاند .
ابزار اندازهگیری :
ابزار جمعآوری اطلاعات ، پرسشنامه میباشد .
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات :
در تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه ، از آمار توصیفی استفاده شده است .
به این صورت كه بعد از استخراج اطلاعات از پرسشنامه ، جدول توزیع فراوانی ،
درصد فراوانی برای هر گزینه و سپس نمرة كل محاسبه شده است .
خلاصه نتایج :
نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل اطلاعات ، سوالات تحقیق را تایید كرده كه آگاهی جوانان از اهداف فرهنگسازان غرب ، نقش خانواده در فرهنگدهی به جوانان ، ایجاد برنامههایی در زمینه فرهنگ غرب و ارائه نكات مثبت و منفی فرهنگ ، غنی بودن فرهنگ بومی ، آزادی بیحد و حصر یا محدودیت زیاد در این گرایش موثر است .
پیشنهادها :
- اصلاح و تقویت برنامههای صدا و سیما
- ایجاد تنفر و انزجار نسبت به فرهنگ غرب نه كل فرهنگ غرب بلكه نكات و جنبههای منفی آن
- جلوگیری از ورود نوارها و فیلمهای ویدیویی نامناسب
- تقویت بینش مذهبی و عاطفی در خانوادهها
محدودیت ها :
1-كمبود تحقیقات در ارتباط با موضوع
2-عدم وجود كتابهای معتبر و جدید
3-وجود تفاوتهای فردی
فصل اول :
طرح تحقیق
عنوان تحقیق :
بررسی عوامل تهاجم فرهنگی از نظر دانشجویان دختر دانشگاههای پیام نور و آزاد واحد سبزوار در سال تحصیلی 85-84
مقدمه :
برای یك ملت فاجعه فرهنگی از فاجعه اقتصادی بسیار سنگینتر و خسارتبارتر است یورش فرهنگی از یورش نظامی بسیار بیرحمانه و صعبالعلاجتر است (مقام معظم رهبری)
فرهنگ و تمدن غرب ، پس از رنسانس ، با اصالت دادن به انسان و ترویج اومانیسم ، درصدد نفی مذهب و فرهنگهای غیرغربی برآمد .
غربیان برای گسترش سلطه اقتصادی خود بر سایر ملتها و كسب منابع و منافع بیشتر تلاش كردند با تحریف ، تخریب و مسخ فرهنگ دیگران ، آنها را از خود بیگانه و بیهویت كنند و فرهنگ و اندیشههای غربی را در بین آنان تبلیغ و حاكم گردانند .
برای تحقق این هدف شوم آنها با بهرهگیری از كلیه ابزارها و روشهای مستقیم و غیرمستقیم ، زمینه برقراری حاكمیت خود را در سطح جهان فراهم كردند . با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و احیای تفكرات دینی در بسیاری از كشورهای جهان بر همه تلاشهای آنان خط بطلان كشید .
دشمنان با سرمایهگذاری بلند مدت ، فرهنگ اسلام را فرهنگی بیمحتوا و بیتفاوت جلوه دادند و به اشاعه فساد و بدحجابی و بیبند و باری در جامعه پرداختند و از طرف دیگر به مصرف هر چه بیشتر كالاهای غربی و غیرضروری بویژه در بین نسل جوان دامن زدند .
در زمینه كودكان و نوجوانان یكی از مسائل مهمی كه همیشه مطرح است مساله هویتیابی و بحران هویت است كه در آینده تاثیرات بسزایی در شكلگیری شخصیت و جهتگیری آنها خواهد گذاشت در این پروژه سعی شده عوامل گرایش دانشجویان دختر دانشگاه آزاد و پیام نور به مظاهر ضدارزش فرهنگ بیگانه مورد بررسی قرار گیرد و درپایان هم راهكارهایی برای رفع این مشكل كه جنبه كاربردی دارند بیان میشود. به نظر میرسد برای دانشجویان درباره نارساییهای فكری و فرهنگی آنان تاكنون اقدامات موثر كمتری در سطح جامعه صورت گرفته است .
بیان مساله
در باب تهاجم فرهنگی سخن بسیار گفته شده است و دربیان اهمیت و حساسیت این پدیده قرن و نوع برخورد با آن ، گفتهها و نظریه های مختلفی ابراز شده كه هر یك اغلب ناظر به بعدی از ابعاد فرهنگ است . اگر چه مساله تهاجم فرهنگی در كشورها از مدتها قبل مطرح بوده اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و نفوذ فرهنگ پویای اسلام در عرصههای بینالمللی ، نمودی تازه یافته است .
استكبار جهانی با سرمایهگذاریهای وسیعی تلاش میكند تا حركت انقلاب و نفوذ فرهنگ اسلامی را متوقف سازد . از آنجایی كه انگیزه تهاجم فرهنگی ، نخست ایجاد جو خودباختگی و روح بیتفاوتی در جامعه نسبت به ارزشهای اصیل خودی و تخریب هویت مذهبی است و سپس ایجاد جامعهای تازه كه تفكرات و باورهای جهان غرب را بپذیرد و از نظر فرهنگ غرب ، در الگوی مصرفی غرب ، غرق شود و با توجه به اهمیت و حفظ اصالت فرهنگ اسلامی و ایرانی و با عنایت به اینكه جوانان ، نیروی پتانسیل هر جامعهای هستند و آینده كشور در دست توانای این قشر عظیم رقم میخورد بیانگر اهمیت بررسی این موضوع در بین این گروه وسیع را توجیه میكند .
همچنین امروزه با توجه به پیشرفت سریع علم و تكنولوژی و استفاده بشر از ابزارهای ارتباطی پیشرفته نظیر ماهوارهها و شبكههای اطلاعرسانی كامپیوتری كه انسان را قادر ساختهاند دركمترین وقت ممكن به آخرین اطلاعات و اخبار درباره موارد مختلف دست پیدا كند تبادل افكار و فرهنگها امری عادی و حتی اجتنابناپذیر است كه این تبادل فرهنگی مانند اكثریت ابزار مورد استفاده بشر ، هم دارای مزیتهای بسیار و هم زمینه مشكلات متعددی برای بشر می باشد ، موضوعی كه در این پروژه بررسی میشود امری اجتماعی و فرهنگی در ایران است و در برخی كشورها دارای روند تاریخی است كه میتواند تاثیرات زیاد و مخربی را بر هر كشوری داشته باشد . تهاجم فرهنگی ابتدا با گرفتن هویت و اعتقادات ملی افراد شروع میشود و درنهایت موجبات دوری از استقلال و خودكفایی و وابستگی را فراهم میآورد .
در این صورت است كه با نابودی فرهنگ یك كشور ، زمینه برای رشد سیطره سیاسی و اقتصادی و گسترش سلطه همهجانبه استكبار جهانی هموار خواهد شد . با عنایت به توضیحات صفحات قبل ، ضرورت و اهمیت تحقیق در زمینه خطر تهاجم فرهنگی را جلوهگر میسازد .
چنانكه رهبر معظم انقلاب بارها در فرمایشات خود ، به اهمیت و ارزش فرهنگ اسلامی و ایرانی اشارت مبسوطی داشتهاند و تهاجم فرهنگی را شبیخون فرهنگی تعبیر كردهاند .
اهمیت و اهداف تحقیق :
اكنون كه استكبار جهانی از انقلاب اسلامی ما سیلی خورده و به نقش عظیم مسلمین در معادلات جهانی پی برده است ما شاهد ایجاد اختلال در جوامع اسلامی بوده و هستیم . بنابراین شكی نیست كه همه ما باید از برادران مسلمان خود در این كشورها (بوسنی و هرزگوین ، فلسطین ، لبنان) و سایر نقاط مسلماننشین جهان پشتیبانی كنیم .
آنچه درباره این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است و متاسفانه تاكنون در بسیاری از موارد ، با غفلت همراه بوده است مساله مبارزه فرهنگی میباشد زیرا همانطور كه قبلاً اشاره شد تهاجم فرهنگی برخلاف تهاجم نظامی و اقتصادی یك جریان كاملاً ملموس نیست كه بتواند در برابر آن واكنش دفاعی نشان داد بلكه دارای طبیعتی پیچیده است كه از تلاشهای دشمنان اسلام ، طی مدتهای طولانی شكل گرفته و با فرهنگ اسلامی عجین شده است .
این شیوه ، خطرناكترین نوع هجوم است كه اگر با موفقیت همراه باشد دشمن به همه اهداف خود رسیده است و دیگر ، نیازی به مبارزه نظامی هم نخواهد داشت .
مساله تهاجم فرهنگی كه ما بارهای روی آن تاكید كردهایم یك واقعیت روشنی است كه با انكار آن نمیتوانیم اصل تهاجم را از بین ببریم . تهاجم فرهنگی وجود دارد اگر ما آن را انكار كردیم ، مصداق این فرمودة امیرالمومنین (ع) میشویم كه : « و من نام لم ینم عنه[1] » تو اگر در سنگر به خواب روی ، معنایش این نیست كه دشمن هم در سنگر مقابل به خواب رفته است و تو كه خوابیدهای ، سعی كن خودت را بیدار كنی[2] .
هدف عمده تحقیق :
بررسی برخی از عوامل گرایش جوانان مخصوصاً قشر دانشجویان دانشگاههای آزاد و پیام نور سبزوار به فرهنگ مبتذل غرب در سال تحصیلی 85-84
اهداف ویژه
1-بررسی نحوه عملكرد شیوههای تربیتی والدین و گرایش جوانان به فرهنگ غرب
2-بررسی میزان و نوع تبلیغات رسانههای گروهی در جامعه ایران و گرایش جوانان به این فرهنگ
3-بررسی دادن آزادی یا محدودیت بیش از اندازه در بروز این گرایش
سوالهای تحقیق :
1-آیا بین آگاهی جوانان از اهداف فرهنگ و مظاهر غرب و گرایش به غرب رابطه وجود دارد ؟
2-آیا بین نقش خانواده در فرهنگدهی به جوانان در برابر فرهنگ منفی غرب و عمل خود والدین به این موضوع ، رابطه وجود دارد ؟
3-آیا ایجاد برنامههایی در زمینه فرهنگ غرب و ارائه نكات مثبت و منفی این فرهنگ ، در روی آوردن به فرهنگ غرب موثر است ؟
4-آیا آزادی بیحد و حصر یا محدودیت بیش از اندازه ، در روی آوردن به فرهنگ غرب موثر است ؟
5-آیا غنی بودن فرهنگ بومی و آگاهی از فرهنگ جهانی ، مانعی برای گرایش به فرهنگ غرب میشود ؟
6-آیا شرایط اقتصادی اجتماعی مرفه خانوادگی ، در بروز گرایش به فرهنگ غرب موثر است ؟
تعاریف مفاهیم و اصطلاحات بصورت عملیاتی :
- فرهنگ : ادب و نفس ، تربیت ، دانش و علم ، معرفت ، بیرون كشیدن ، بركشیدن[3] ، و در اصطلاح فرهنگنامه معین به این معانی اشاره شده : ادب ، تربیت ، دانش ، فضیلت ، حكمت و عقل .
- فرهنگی : منسوب به فرهنگ ، با فرهنگ ، باادب
- تهاجم : به انبوه درآوردن ، ناآگاه آمدن ، درتاختن ، هجوم بردن ، حمله كردن به یكدیگر ، یورش
- تهاجم فرهنگی : یك مجموعه سیاسی یا اقتصادی برای اجرای مقاصد خاص خود و اسارت یك ملت ، به بنیانهای فرهنگی آن ملت هجوم و برد به قصد جایگزینی باورهای تازه به آن ملت .
- فساد : هر گونه عمل یا جریانی كه از نظر اسلام و قرآن و سنت نامشروع است اعم از جریانهای اقتصادی یا هر گونه ترویج فكر و روش مغایر با شرع مقدس .
- سلطه فرهنگی : عبارتست از مبادله یك جانبه عناصر و پدیدههای فرهنگی به منظور تضعیف ، تحریف و نابودسازی هویت فرهنگی گروه مقابل .
- مقابله فرهنگی : حمله فرهنگی دو قوم بر یكدیگر به منظور تغییر و تبدیل عناصر و پدیدههای فرهنگی قوم مقابل بنابراین در مقابله فرهنگی ، حمله 2جانبه و 2 سویه است و دو قوم مقابل یكدیگر ، بر هم یورش میآورند .
پوششهای نامناسب :
كلیه لباسهایی كه از سوی غربیان جهت هویتزدایی جامعه اسلامی طراحی شده و با نام مد وارد كشور میشود .
- فرهنگ اسلامی : فرهنگی كه مبتنی بر موازین شرع مقدس اسلام و هماهنگ با جهانبینی و ایدئولوژی خاص آن باشد .
- فرهنگ غیراسلامی : مجموعههایی كه اسلام را به عنوان تنها ملاك و مناط ارزشگذاری رفتارهای فردی و اجتماعی نپذیرفته باشند .
- غربگرایی : از دیدگاه جامعه شناسی عبارتست از : طرز تفكر خاصی كه به پذیرش هر چه قوی باشد گرایش دارد و از هر چه سنتی و شرقی است بیزار است .
- جوان : كلیه افرادی كه بین سن 24-18 سال قرار دارد .
- ابعاد منفی مظاهر فرهنگ بیگانه : مواردی از فرهنگ غربی كه بر افعال و ظاهر افراد تاثیر میگذارد و با فرهنگ اسلامی در تضاد قرار میگیرد و در جامعه به عنوان ضدارزش مطرح میگردد .
- ارزش : یك اصل كلی و انتزاعی است كه با الگوهای رفتاری در درون یك فرهنگ یا جامعه خاص سروكار دارد كه از طریق اجتماعی شدن اعضاء ، آن را در سطوح عادی رعایت میكنند . این ارزشهای اجتماعی همانگونه كه نامیده شدهاند اصول اصلی و مركزی را تشكیل میدهند كه در اطراف آن ، اهداف اجتماعی و فردی میتوانند اصالت پیدا كنند .
- نگرش : یك نوع حالت آمادگی و تمایل به عمل یا عكسالعمل مشخصی در مقابل محركی خاص كه بصورت مثبت یا منفی آشكار میشود (اوپنهایم . ان 1369 ، ص 126)
- نهضت بازگشت به خویشتن :
جریان تعدیل غربگرایی مفرط (غربزدگی) و تاكید مجدد بر نظام ارزشها و فرهنگ و تاریخ و این و عقیده و ایدئولوژی خویش است (نقوی ، علی ، 1361 ، ص 113) .
- باورها :
در مفهوم استاندارد لغوی غالباً برای پذیرش عاطفی یك قضیه ، حالت ، طرز تفكر و استدلال و عقیده بكار میرود .
تجزیه و تحلیل دادهها :
سوال 1 : آیا بین آگاهی جوانان از فرهنگ و مظاهر غرب و گرایش به غرب رابطه وجود دارد ؟
از این سوال چنانكه استنباط میشود ، آگاهی و خردمندی جوان نسبت به فرهنگ غرب را متذكر ساخته است طبق جدول 1-الف دانشگاه پیام نور در صفحه 42 ، 12% مخالف ، 4% كاملاً مخالف ، 56% موافق ، 24% كاملاً موافق و 4% عدم اطمینان خود را از این موضوع بیان كردهاند . طبق جدول 1-ب دانشگاه آزاد در صفحه 43، 8% مخالف ، 6% كاملاً مخالف ، 48% موافق ، 36% كاملاً موافق و 2% عدم اطمینان خود را در مورد این سوال اظهار كردهاند .
طبق اعداد و ارقام جداول 1-الف و 1-ب صفحات 42 و 43 و با توجه به درصدهای بالای پاسخدهندگان كه موافق آگاهی جوانان از اهداف فرهنگسازان غرب را ذكر كردهاند میتوان به لزوم آگاهی جوانان از اهداف فرهنگسازان غرب از طریق رسانهها ، مجلات ، روزنامهها ، بروشورهای تبلیغاتی و … ضروری و جدی به نظر میرسد و هیچگونه اغماضی در این باب ، از سوی هیچ نهادی قابل قبول نیست .
جدول 2-الف و 2-ب صفحات 44 ، 45 نیز بطور ضمنی موضوع مورد بالا ، یعنی آگاهی جوانان از فرهنگ بیگانه و آشنایی با نقاط قوت و ضعف این فرهنگ را متذكر میسازد .
در جدول 2-الف ، ص 44 مربوط به دانشجویان
پیام نور میباشد 6% مخالف ، 4% كاملاً مخالف ، 56% موافق ، 32% كاملاًموافق و 2% عدم اطمینان خود را بیان كردهاند و این در حالی است كه طبق جدول 2-ب ، صفحه 45 در دانشگاه آزاد 14% مخالف ، 8% كاملاً مخالف ، 40% موافق ، 36% كاملاً موافق و 2% مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
طبق آمار بالای موافقان این سوال كه بر شناسایی فرهنگ بیگانه و آشنایی با نقاط قوت و ضعف این فرهنگ تاكید كردهاند ، ایجاد بینش و بصیرت در بین نسل جوان و فرهنگدهی مناسب و مفید احساس میشود .
سوالات پرسشنامه 3 تا 6 نیز روی نقش خانواده و شیوه های تربیتی والدین ، عدم الگودهی مناسب از سوی والدین ، عدم ایجاد محیط و جوی صمیمانه در خانواده تاكید میكند .
سوال 2 : آیا بین نقش خانواده در فرهنگدهی به جوانان در برابر فرهنگ منفی غرب و عمل خود والدین به این موضوع رابطهای هست ؟
در جدول 3-الف صفحه 46 ، 14% دانشجویان پیام نور مخالف ، 6% كاملاً مخالف ، 34% موافق ، 38% كاملاً موافق و 8% مطمئن نیستم را علامت زدهاند .
طبق جدول 3-ب صفحه 47 ، 18% مخالف ، 6% كاملاً مخالف ، 32% موافق ، 40% كاملاً موافق و 4% مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
از درصدها مشخص میشود به علت موافقت بالای آزمودنیها با این موضوع كه خانواده نقش مهمی در فرهنگدهی به افراد خانواده ایفا میكند و منبع مناسبی برای سرمشقدهی به جوانان هستند بالتبع ضعف بینش اعتقادی والدین و عدم الگودهی مناسب ، زمینه تزلزل اخلاقی جوانان را فراهم میكند و مقدس مآبی و تحكم و زور و اجبار در انجام مناسك دینی در جوانان تاثیر نامطلوبی میگذارد و سبب گریزان شدن آنها از دین و مذهب را سبب میشود .
طبق جدول 4-الف دانشگاه پیام نور در صفحه 48 ، 16% مخالف ، 6% كاملا مخالف، 36% موافق ، 36% كاملاً موافق و 6% مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند و طبق جدول 4-ب دانشگاه آزاد در صفحه 49 ، 8% مخالف ، 2% كاملاً مخالف ،46% موافق ، 34% كاملاً موافق و 10% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند . با توجه به درصدهای بالای موافقت افراد در زمینه نقش خانواده در فرهنگدهی به جوانان در برابر فرهنگ منحط غرب احساس میشود .
در جدول 5-الف پیام نور صفحه 50 ، 14% مخالف ، 10% كاملاً مخالف ، 44% موافق ، 26% كاملاً موافق و 6% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
و این در حالی است كه در جدول 5-ب دانشگاه آزاد صفحه 51 ، 10% مخالف ، 4% كاملا مخالف ، 40% موافق ، 32% كاملاً موافق و 5% مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
طبق ارقام ذكر شده و درصد بالای موافقان ، كمبود عاطفه و حتی عدم ایجاد محیط گرم خانوادگی مسبب مشكلات انحرافی زیادی برای جوانان میشود و سبب روی آوردن آنها به پارتیهای مخرب دوستانه را فراهم میسازد . دوستانی كه چه بسا ، زمینه افتادن جوان به ورطه نیستی و هلاكت فراهم میآورند . محیط خانوادگی سرد و بیمحبت سبب گرایش جوان به سمت دوستان ناباب ، انواع بزهكاری ، مدپرستی و … را مساعد میكند و همین منجر به تنهایی و انزواطلبی جوان شده و برای زدودن خلاء عاطفی ، جوان میكوشد تا طعم محبت و عاطفه نچشیده را در بین گروه دوستان ، جبران نماید .
طبق جدول 6-الف دانشگاه پیام نور صفحه 52 ، 12% مخالف ، 6% كاملا مخالف ، 54% موافق ، 18% كاملا موافق و 10% مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
و طبق جدول 6-ب دانشگاه آزاد صفحه 53 ، 10% مخالف ، 8% كاملا مخالف ، 46% موافق ، 30% كاملا موافق و 6% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
در این سوال نیز طبق سوال قبل ، عملكرد و شیوه نامناسب تربیتی والدین را مسبب گرایش جوان به فرهنگهای دیگر میداند . برخورد غلط و ناشایست و احیاناً توهینهایی كه شخصیت جوان را متزلزل و خرد میكند زمینه لجاجت ، خودسری و بروز انواع بزهكاریها و اعتیادها را فراهم میسازد .
طبق بیان نكات صفحات قبل ، این نكته بوضوح مشخص میشود كه با انجام تبلیغات و سرمایهگذاری از طرف دولت چه از طریق رسانهها و چه از طریق آگاهیهای تبلیغاتی ، باید والدین را با آداب صحیح پرورش كودك و نوجوان آشنا كرد تا این كودك در زمان بزرگسالی و جوانی ، از نظر شخصیتی دچار صدمات و آسیبهای جبرانناپذیر نگردد .
سوال 3 : آیا ایجاد برنامههایی در زمینه فرهنگ غرب و ارائه نكات مثبت و منفی این فرهنگ در روی آوردن به فرهنگ غرب موثر است ؟
در جدول 7-الف دانشگاه پیام نور صفحه 54 ، 10% مخالف ، 2% كاملا مخالف ، 24% موافق ، 56% كاملا موافق و 8% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
در جدول 7-ب دانشگاه آزاد صفحه 55 ، 6% مخالف ، 8% كاملا مخالف ، 36% موافق ،40 كاملا موافق و 10% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
طبق ارقام و آمار ، وجود اماكن مناسب تفریحی ، علمی برای جهت دادن به افكار جوانان ، آیندهای روشن و سالم را نوید میدهد . این درصد بالای موافقان گویای این واقعیت است كه عدم وجود اماكن سالم فرهنگی ، هنری و تفریحی و پرنكردن اوقات فراغت ، به گمراهی و فساد جوانان ، دامن میزند.
در جدول 8-الف دانشگاه پیام نور در صفحه 56 ، 8% مخالف ، 6% كاملا مخالف ، 44% موافق ، 24% كاملا موافق و 18% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند و در جدول 8-ب دانشگاه آزاد صفحه 57 ، 14% مخالف ، 8% كاملا مخالف ، 40% موافق،24% كاملا موافق و 14% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
در این سوال ،بر تهیه زندگینامه امامان و برگزاری مسابقات سازنده و مفید تاكید میكند و این مساله را مهم میشمارد كه بعلت آسیبپذیری شدید قشر جوان ، از اهم برنامههای دولت باید توجه به نحوه آموزش و پرورش این نسل باشد تا این سرمایههای بالقوه كه در آیندهای نه چندان دور ، سرمایههای بالفعل كشور میشوند ریشه و بنیانی پرثمر و محكم داشته باشند .
در جدول 9-الف دانشگاه پیام نور صفحه 58 ، 10% مخالف ، 4% كاملا مخالف ، 50% موافق ، 22% كاملا موافق و 14% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند و طبق جدول 9-ب دانشگاه آزاد صفحه 59 ، 4% مخالف ، 10% كاملا مخالف ،36% موافق ،36% كاملا موافق و 14% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند و تاكید كردهاند كه ترویج فرهنگ بیگانه تنها از طریق تكنولوژی ، اقتصاد و جامعه صورت نمیگیرد بلكه از طریق نظامی ، لشكركشی ، و حتی با استفاده از شیوههای جدیدی نظیر ماهواره ، ویدئو با سرعت قابل چشمگیری انجام میگیرد .
سوال 3 : آیا غنیسازی فرهنگ بومی و خودی در گرایش به فرهنگ غرب موثر است ؟
طبق جدول 10-الف دانشگاه پیام نور صفحه 60 ، 16% مخالف ، 2% كاملا مخالف ، 54% موافق ، 24% كاملا موافق و 4% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
و در جدول 10-ب دانشگاه آزاد صفحه 61 ، 6% مخالف ، 4% كاملا مخالف ، 44% موافق ،32% كاملا موافق و 14% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
طبق درصدهای بالای این دانشجویان ، افراد اظهار كردهاند كه غنیسازی فرهنگ بومی و خودی ، مانع گرایش به فرهنگ بیگانه میشود فرهنگی كه در آن از شجاعت ، فدا كردن خود برای دیگری و نوع دوستی نقشی دیده نمیشود و برعكس جرم و جنایت ، دیگركشی و خودكشی از مظاهر فرهنگ آنها محسوب میشود .
سوال 6: آیا شرایط اقتصادی ، اجتماعی مرفه خانوادگی در بروز گرایش به فرهنگ غرب موثر است ؟
در جدول 11-الف دانشگاه پیام نور صفحه 62 ، 36% مخالف ، 14% كاملا مخالف ، 22% موافق ، 22% كاملا موافق و 6% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
در جدول 11-ب دانشگاه آزاد صفحه 63 ، 30% مخالف ، 18% كاملا مخالف ، 26% موافق ، 14% كاملا موافق و 12% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
بعلت درصدهای بالای پاسخدهندگان ، آنها مخالف هستند كه طبقه اجتماعی مناسب و مرفه دلیلی بر روی آوردن به گرایشات مادی پرستی در جوانان میشود. مناطق و اماكنی در شهرها را میبینیم كه جزء طبقات بالای اجتماع هستند در همان حال ، فرزندان آنها در سطح بالای تربیتی و آداب معاشرت قرار دارند و چه بسا افرادیكه در طبقات پایین اجتماع هستند ولی فرهنگ غرب در آنها تاثیر فوقالعادهای را گذاشته .
سوال 4 : آیا آزادی بیحد و حصر یا محدودیت بیش از اندازه ، در روی آوردن به فرهنگ غرب موثر است ؟
طبق جدول 12-الف دانشگاه پیام نور در صفحه 64، 10% مخالف ، 4% كاملا مخالف ، 34% موافق ،38% كاملا موافق و14% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند و در جدول 12-ب دانشگاه آزاد در صفحه 65 ، 8% مخالف ، 6% كاملا مخالف ، 34% موافق ، 42% كاملا موافق و 10% گزینه مطمئن نیستم را انتخاب كردهاند .
طبق درصدها ، افراد زیادی بیان كردهاند كه آزادی زیاد یا محدودیت و ممنوعیت بالا ، در ایجاد تعارض در جوانان نقش مهمی دارد . زیرا هدف جاذب و دافع بدترین حالت تعارض را در جوان ایجاد میكند كه سبب گوشهگیری و انزوای جوان یا مدافع و حامی سرسخت فرهنگ بیگانه را در او افزایش میدهد . پس از این گفتهها میتوان این نتیجه را گرفت كه نه آزادی بیش از حد و نه ممنوعیت زیاد، هیچكدام تاثیر و موفقیت كامل را ندارند .
بلكه راه بینایی و اعتدال را باید برگزید . به گفته فلاسفه « بل امر بین الامرین » .
فصل دوم :
پیشینه تحقیق
مفهوم و ویژگیهای فرهنگ :
فرهنگ (Culture) فقط مجموعهای انباشته از آداب و رسوم و شیوههای مختلف زندگی نیست بلكه نظامی سازمانیافته از رفتارها و یا شیوة عمومی زندگی گروه یا گروههایی از مردم است . عناصر فرهنگی از قبیل عادات ، سنتها و ارزشها انسانها را به یكدیگر پیوند میدهد و هویت اجتماعی بوجود میآورد .
از دیدگاه تیلور ، فرهنگ عبارتست از مجموعه پیچیدهای از علوم ، دانشها ، افكار ،اعتقادات ، آداب و رسوم و بطور خلاصه كلیه آموخته ها و عاداتی كه یك انسان به عنوان عضو جامعه اخذ میكند .
برخی از ویژگیها و كاركردهای مختلف :
فرهنگ چیزی است كه : فرهنگ دارای این كاركردها است:
- از نسلی به نسل دیگر انتقال مییابد - اجتماعی كردن افراد
- حالت انباشته دارد - آموزش و پرورش
- از محلی به محل دیگر میرود - ارزشها : درست و غلط
- ماهیتی پیچیده دارد - اعتقادات و باورداشتها
- نظام زندگی خانوادگی
فرهنگ از طریق دیگر انسانها آموخته میشود و آموزش آن بر اثر روابط متقابل میان انسانها صورت میگیرد . فرهنگ از طریق توارث منتقل نمیشود و یك تولید اجتماعی است . فرهنگ محصول میراث اجتماعی است و در شكلگیری آن عواملی مانند اطلاعات و دانشهای موجود در جامعه ، تحولات و تغییرات اجتماعی ، روابط و وسایل ارتباط جمعی مداخله دارد .
فرهنگ مجموعهای است كه : نسل به نسل انتقال مییابد ، عناصر آن بر روی هم انباشته میشود ، از محلی به محل دیگر نشر مییابد و دست به گزینش میزند .
كلمه جامعه ، مبین وجود وحدت میان عدهای از افراد است و فرهنگ نیز بازگوكننده الگوهای رفتاری آموخته شده و مشترك اعضای یك جامعه است .
تفاوتهای فرهنگی :
با اینكه نیازمندیهای انسان عموماً در 3 جهت روانی ، اجتماعی و زیستی قرار دارد، در جهت ارضاء این حوائج ، اقوام مختلف ذخائر فرهنگی خاصی تهیه میبیند . آنچه كه فرق میكند چگونگی مقابله انسان با این نیازمندیهاست كه تحت تاثیر عوامل بیشماری قرار دارد و اختلافات فرهنگی هم از همین جا ناشی میشود . هر جامعه از طریق فرهنگ خاص خود ، به افراد رنگ مشخص میبخشد و رفتار آنان را در قالب الگوهایی درمیآورد .
بسیاری از مردمشناسان عقیده دارند كه اقوام مختلف در هر درجه از پیشرفت كه باشند دارای یك سری مشتركات فرهنگی هستند كه در اجتماعات مختلف بصور گوناگون انجام میشود و اغلب این خصوصیات مشترك ، منبعث از ویژگیهای جسمی ، روانی و اجتماعی انسان است .
از میان مشتركات یك فرهنگ میتوان به تهیه و مصرف غذا ، ساخت آلات و ادوات، زبان ، بازی و تفریح ، آموزش ، تربیت ، ازدواج را نام برد و این اشتراكات در جوامع به دلیل داشتن برخی جهات مشخص واحد در جوامع میباشد اما به علت نحوه عمل است كه تفاوتهای فرهنگی ظاهر می شود و تنوع به چشم میخورد.
طبقهبندی فرهنگ :
از آنجا كه فرهنگ در جوامع مختلف ویژگیهای متفاوتی دارد بسیاری از جامعهشناسان و یا مردمشناسان سعی در طبقهبندی فرهنگ به چند نوع و ارائه مشخصات هر یك از این انواع كردهاند آنچه كه به طور كلی میان این افراد شدیداً متفاوت است ملاكی است كه برای طبقهبندی خود تعیین كردهاند .
اگر مختصری در زمینه « فرهنگ كلی » به عنوان فرهنگی كه در جامعه معینی موجودیت دارد تامل كنیم بدیهی است به تعداد جوامع ، فرهنگ خواهیم داشت .
از دیدگاه « رات بن دیكت » فرهنگ را میتوان به دو نوع تقسیم كرد :
1-نوع فلسفی (دارای افراد آرام ، متعادل و علاقمند به زندگی اشتراكی)
2-نوع پهلوانی (دارای افراد با عواطف شدید ، جاه طلب ، استقلال طلب و دارای خصایص رقابت جویی) بسیاری از جامعهشناسان فرهنگ را به 2 نوع مادی و غیرمادی تقسیم میكنند :
فرهنگ مادی شامل اشیاء قابل لمس است مثل مسكن ، لباس ، وسایل زندگی و …
فرهنگ غیرمادی یا معنوی شامل افكار و عقاید مربوط به اشیاء ، نحوه تفكر و استدلال ، مذهب ، زبان ، ادبیات و قوانینی است كه مستقیماً فاقد تظاهر مادی هستند .
در ضمن لازم به یادآوری است كه فرهنگهای مادی و غیرمادی در یكدیگر تاثیر متقابل دارند .
در سالهای اخیر دو اصطلاح « فرهنگ جمعی » و « فرهنگ برگزیدگان » بویژه از طرف جامعهشناسانی كه به تحقیق در وسایل ارتباط جمعی دست زدهاند مكرر مورد استفاده قرار میگیرد .
در این اصطلاح فرهنگ جمعی عبارت از آن فرهنگی است كه عملا توده مردم را در بر میگیرد و حال آنكه فرهنگ برگزیده را در میان قشر خاصی از جامعه كه روشنفكران باشند میتوان سراغ گرفت .
تكنولوژی و استحاله فرهنگی :
تغییر اجتماعی : رفتن از حالتی به حالت دیگر تغییر خوانده میشود و نتیجه تغییر شكلی است كه دیده میشود . تغییر اجتماعی و فرهنگی اصطلاحی است كه بسیار رایج است و در عین حال مبهم و چند پهلوست . این اصطلاح بطور كلی بیشتر سیر گذر جامعه سنتی به طرف جامعه صنعتی را در برمی گیرد .
این تغییرات ممكن است در سطوح بسیار گوناگونی مطرح باشد مثلاً :
- در زمینههای پدیدههای مورفولوژیك
- در سطح نهادها و ساختها
- در سطح سازمانهای اجتماعی
- در سطح قشر ، طبقه و یا پایگاه اجتماعی
- در زمینه رفتارها و اخلاقیات
- در زمینه فرهنگ و الگوهای فرهنگی
تغییر و استحاله فرهنگی ممكن است بازگوكننده پیشرفت و پسرفت باشد ، خودبخودی یا دستوری باشد ، موقتی یا ماندنی باشد و بالاخره مثبت و یا منفی و نامطلوب باشد . و حتی ممكن است تغییرات فرهنگی جزئی یا بسیار كلی و پردامنه باشد كه در زمان مشخص میتوان آن را تشخیص داد و كم و بیش دارای نوعی استمرار است .
تغییر فرهنگ كه منجر به تغییر اجتماع میشود جریان تاریخی جامعه را تحت تاثیر خود قرار میدهد و حالت محسوس دارد .
مدتی است كه جامعهشناسان توجیه سادهنگرانه این موضوع كه تنها یك علت ، سبب تغییرات فرهنگی جامعه است را كنار گذاشتهاند . به اعتقاد بسیاری ، عوامل گوناگون غالب در رویداد تغییرات اجتماعی وفرهنگی در طول تاریخ عبارت بودهاند از :
1-محیط طبیعی 2-رشد تكنولوژی 3-شرایط جامعه از نظر آگاهیها ، اعتقادات مذهبی و … 4-عوامل جمعیتی 5-تضادها و تناقضات
عوامل مقاوم در برابر تغییر :
از آنجا كه تغییر پدیدهای است عمومی باید به خاطر آوریم كه جوامع و فرهنگها بطور كلی دائم و پایدار هستند .و از نظر روند هدایت و جریان تغییر از همدیگر متفاوت هستند . مساله در این است كه شرایط چه نحوی داشته باشند و تا چه حد با تغییر سازگار و موافق باشند ؟ كاركردها و ساختهای اجتماعی و فرهنگی در فاصله از صبح تا شب تغییر نمیكنند حتی در میان پرتحركترین جمعیتها برخی از عوامل مقاوم در مقابل تغییر ، جنبه نهادی دارند .
از شواهد بسیار روشن این مقاومت در برابر تغییر ، مقایسهای است كه میتوان میان آداب و رسوم و عادات انجام داد . اخلاقیات درون یك جامعه دارای دوام هستند چرا كه درجه بیشتری از همسازان را دارند و از ارزشهای متعالی محسوب می شوند . در نتیجه بالاترین میزان مقاومت را در برابر تغییر بعهده دارند و به همین ترتیب نهادهای اصلی اجتماعی نیز مقاومترین پدیدهها در مقابل تغییر میباشند .
در هر جامعه ، فرد با فرهنگهای ویژه گروههای خاصی كه با آنها زندگی میكند در رابطه است و در درون یك جامعه بزرگ از برخی جهات گروههای فرعی محلی، طبقاتی ، ملی ، قومی و نژادی شواهدی از تنوع فرهنگی را نشان میدهد . تفاوت این گروهها تنها از لحاظ یك یا دو خصلت خاص نیست بلكه از خیلی جهات نظامهای فرهنگی ویژهای را میسازند. این پارهفرهنگها (Subculture) در حقیقت دنیاهایی در چارچوب فرهنگ ملی هستند . هر پارهفرهنگ دارای واژه هایی خاص است كه نقش آن تحكیم دنیای خصوصی آنان در مقابل بیگانگان است .
با توجه به مفهوم پاره فرهنگ انواع اصلی آن به شرح زیر است :
- پاره فرهنگ منطقهای
- پارهفرهنگ روستایی و شهری
- پارهفرهنگ انحرافی
- پارهفرهنگ مبتنی بر طبقات اجتماعی
- پارهفرهنگ ملی و قومی
- پارهفرهنگ مذهبی
- ضد فرهنگ : پارهفرهنگهایی كه در مقام مخالفت فعال با فرهنگ مسلط هستند ضد فرهنگ (Conteraculture) نامیده میشوند . بعنوان مثال گروهی خاص از بزهكاران كه حالتی بر خلاف ارزشهای فرهنگ مسلط را به خود میگیرند . لازم به یادآوری است كه یك ضد فرهنگ معمولا « برخی » و نه « همه » هنجارهای فرهنگ مسلط را طرد میكند .
انتقال و اشاعه فرهنگی :
فرهنگ از طریق زبان و سایر نمادها انتقال مییابد . بر لیكن اصوات دارای نقش موثری در انتقال فرهنگی نیستند . به هنگامی كه یك نوآوری توسط اعضای جامعة دیگری پذیرفته و آموخته میشود با امر اشاعه یا انتقال مظاهر فرهنگی روبرو هستیم .
فرهنگ همواره در حال تغییر است حتی در جوامع راكد و ایستا نیز فرهنگ تغییر میكند اما با روند كندتری و از آنجا كه الگوهای فرهنگی یك جامعه منسجم است ، تغییر در بخشی از فرهنگ (اختراع ، رشد جمعیت یا پیدایش هر چیز نو) سبب ایجاد تغییرات در سایر قسمتهای فرهنگ خواهد گردید .
در ایران مسائل خاص بحران فرهنگی از مدتها پیش به صور گوناگون تحت عناوین « بحران هویت » و یا « غرب زدگی » مطرح گردیده است . در شرایط استعماری ، فرهنگپذیری در خیلی از موارد ، حالتی آسیبشناختی به خود میگیرد . « ویلیام ریورس » محقق انگلیسی اعتقاد داشت كه بر اثر نتایج تضاد میان فرهنگ غربی و فرهنگ بومی در بعضی از قبایل بدوی لذت زندگی از میان رفته است به این اعتبار « فرهنگزدایی» كه بر اثر آن فرد فاقد هنجارهای قابل استناد برای رفتار خویش میگردد منجر به بروز برخی دشواریهای اجتماعی خواهد شد .
جهانی شدن و فرهنگ :
با توجه به اینكه جهانی شدن به معنی برقراری پیوندها و ارتباطات متقابل میان جوامع است فرهنگ از بسیاری جهات مستقیمترین ، بدیهیترین و قابل رؤیتترین عنصری است كه از طریق آن ، این پیوندها در زندگی روزمره تجربه میشود .
فرهنگ بدون تردید ، مهمترین جزء جهانی شدن است چرا كه از طریق فرهنگ است كه تفاهم مشترك توسعه مییابد .
در میان فعالیتهای روزمره مظاهر زیادی وجود دارد كه از طریق آنها ویژگیها ، رفتارها و كالاهایی كه از طریق آنها مفاهیم و ادراكاتی كه بیش از پیش ، جهانی هستند شكل میگیرد .
جهانی شدن در همه حوزهها ، موضوعی كاملا روشن و مشخص نیست . به نظر میرسد ما در جهانی زندگی میكنیم كه بیش از پیش با عدم اطمینان و دگرگونی مواجه است ، شرایطی كه « گیدنز» آن را دنیای از هم گسیخته نامیده است .
علیرغم پذیرش گسترده مفهوم جهانی شدن و ایمانفراگیر به این امر كه در پرتو جهانی شدن دنیایی كه ما در آن زندگی میكنیم در حال تغییر اساسی است ، نفس وجود و مفهوم آن همچنان موضوع بحثهای بنیادی علمای اجتماعی است .
محصولات فرهنگی به گونهای دارای ماهیت متقاعد كننده هستند و متضمن نتیجهگیریهایی در حوزه باورها ، اعتقادات . متقاعد شدن الزاماً نتیجه یك مبادله تعاملی رویاروی و یا انتشار از طریق رادیو و تلویزیون نیست .
نوشتار و به خصوص چاپ سبب به وجود آمدن یك وسیله انتقال فراجامعهای و فرااجتماعی یعنی بینالمللی تمدنی گردید ، یعنی وسیلهای در مقیاس جهانی برای انتقال و اشاعه عقاید و اندیشههای دینی فلسفی و اطلاعات و اخبار .
جهانی شدن از برخی جهات نوعی انقلاب ارتباطی است ، انقلابی در نقل و انتقالات پیامها . برخی از جامعهشناسان امروزه پیشبینی میكنند كه جهان در حال حركت سریع به سوی یك فرهنگ جهانی(Global culture) است . جهانی خالی از تنوع فرهنگی.
بطور كلی در عرصه جهانی شدن فرهنگ برخی از تحولات قابل تشخیص هستند و آنها عبارتند از :
1-میان كشورهای مختلف حجم و سرعت نقل و انتقالات اطلاعات فرهنگی رو به افزایش بوده است .
2-مالكیت تلویزیون و رادیو در سراسر جهان افزایش یافته است .
3-همه ایستگاههای رادیویی و تلویزیونی ملی در معرض كاهش تعداد مخاطبین قرار دارد .
4-میزان مالكیت تلویزیونهای ماهوارهای و كابلی رو به افزایش است .
اما علیرغم آنكه در دنیای كنونی شاهد این واقعیت هستیم كه بسیاری از جنبههای فرهنگ ، جهانی شده است از سوی دیگر مشاهده میكنیم كه اجتماعات و فرهنگهای محلی ثبات خود را حفظ كردهاند و در بسیاری از موارد با شور و حرارت بسیار و حتی گاهی مبارزه ، تلاش در حفظ آن دارند.
جهت دریافت فایل بررسی عوامل تهاجم فرهنگی از نظر دانشجویان دختر لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 3,900 تومان
برچسب ها : بررسی عوامل تهاجم فرهنگی از نظر دانشجویان دختر , دانلود بررسی عوامل تهاجم فرهنگی از نظر دانشجویان دختر , علوم اجتماعی , دانشجویان دختر , تهاجم فرهنگی , انتقال و اشاعه فرهنگی , پروژه دانشجویی , جهانی شدن و فرهنگ , تكنولوژی و استحاله فرهنگی , دیرینه تمدن شرقی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , پایان نامه , دانلود پروژه